Birol BOZKURT
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) sadeleşme adımları devam ediyor. Daha önce dolarizasyonu azaltmak amacıyla firmaların ellerinde döviz bulundurmalarını sınırlandırmayı amaçlayan düzenlemelerde değişikliğe gidildi.
TCMB’nin Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’i Resmî Gazete ‘de yayımlandı. Buna göre, TCMB, 10 milyon TL ve üzeri toplam nakdi ve gayri nakdi kredi bakiyesi bulunan firmaların Özet Döviz Pozisyon Raporlaması uygulamasına son verdi. Mart 2023’te başlatılan uygulama, temmuz ayında 31 Aralık 2023’e ertelenmişti.
Raporlamayı büyük firmalar yapacak
Ekonomistler sadeleşme adımlarının devam etmesinin piyasalar açısından olumlu olduğunu ve Merkez Bankası’nın bu adımları atma konusunda ne kadar kararlı olduğunu göstermesi adına önemli olduğunu söyledi.
Daha önceden fiyat mekanizması bozulduğunda dengeleri sağlamak için irrasyonel bir çok uygulamanın devreye sokulduğuna dikkat çeken ekonomistler Merkez Bankası’nın şimdi bir yandan doğru fiyatlamaları sağlamak için çabalarken diğer yandan sistemi verimsiz hale getiren uygulamalardan kurtulmaya çalıştığının altını çiziyor.
2018 yılında TCMB bünyesinde kurulan, reel sektörün döviz pozisyonundaki değişimlerin izlenmesi ve etki analizleri için Türkiye’deki tek veri seti olan Sistemik Risk Veri Takip Sistemi’nin (SRVTS) kapsamında güncellemeye gidildi.
SRVTS’de raporlama kapsamına girecek firmaların tespiti için 15 milyon dolar ve üzeri yabancı para kredi yükümlülüğü yerine toplam 100 milyon TL ve üzeri nakdi kredi bakiyesi veya geçmiş bir yıllık hesap döneminde 500 milyon TL ve üzeri net satış hasılatı/aktif büyüklüğü şartları aranacak. Böylece SRVTS’de mevcut detaylı raporlama formatı sadeleştirilerek firmaların raporlama işlemlerinde kolaylık sağlanacak.
BAÜ Finansal Araştırmalar Merkezi Direktörü Prof. Dr. İbrahim Ünalmış: “Sistemin makroihtiyati tedbirlere ihtiyacı kalmadı”
“TCMB makroihtiyati politikalarda sadeleşme adımları çerçevesinde yeni bir adım attı. Yapılan değişiklik ile şirketlerin döviz pozisyonlarına göre takip edilmesi yerine toplam TL yükümlülüklerine göre takibi esas oldu. Raporlamanın başladığı 2018 döneminde şirketlerin döviz pozisyon açıkları önemli bir risk kaynağı idi.
Geçen dönemde şirketlerin döviz pozisyon açıklarının azaldığını biliyoruz. Diğer taraftan artan toplam borçluluk oranları sistemik risk yaratacak sorunların takibi için önemli hale geldi. Bu çerçevede, TCMB’nin attığı adımlar risk yönetimi açısından önemli. Diğer taraftan, önceki dönemde pozitif döviz pozisyonu taşıyan şirketlerin TL kredi kullanımı konusunda kısıtlar vardı.
Son dönemde artan borçlanma maliyetleri TL borçlanarak döviz pozisyonu tutuma eğilimini azalttı. Bir başka deyişle arbitraj imkânını azalttı. Dolayısıyla artık bu tür makroihtiyati tedbirlere ihtiyacı kalmadı sistemin.
Hazine’den 2,5 milyar dolarlık kira sertifikası ihracı
Hazine ve Maliye Bakanlığı 7 Kasım 2023 tarihinde uluslararası sermaye piyasalarında kira sertifikası ihraç edildiğini 5 yıl vadeli (14 Ocak 2029) ihracın tutarının da 2,5 milyar dolar olduğunu belirtti.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, sukukun kira oranı yüzde 8,5091, getiri oranı ise yüzde 8,50 olarak gerçekleşti. Bakanlık ihraç tutarının 14 Kasım tarihinde hesaplara gireceğini belirtti. Açıklamaya göre ihraca 200 yatırımcı, ihraç tutarının 3 katı kadar talep gösterdi.
Sukukun yüzde 45’i Orta Doğu, yüzde 24’ü Birleşik Krallık, yüzde 18’i ABD, yüzde 7’si diğer Avrupa ülkeleri, yüzde 4’ü Türkiye ve yüzde 2’si Asya’daki yatırımcılara satılmıştır. Bu ihraçla birlikte 2023 yılında uluslararası sermaye piyasalarından toplam 10 milyar dolar tutarında finansman sağlandı. Bu ihraç yılın tek sukuk cinsi borçlanması oldu.
